آیا ارمنستان جزء ایران بود یا روم؟
ارمنستان را نخستین بار اشکانیان تصرف کردند و برای آن حاکمی از خاندان اشکانی تعیین نمودند. اما قدرت یافتن دولت روم و پیشروی هایی در آسیا موجب شد رومیان نیز به ارمنستان چشم طمع بدوزند. مخصوصا مسیحی شدن شمار زیادی از مردم ارمنستان بهانۀ خوبی به دست رومیان داد تا با ادعای حمایت از همکیشان خود، در امور آن دخالت کنند. این در حالی بود که مسیحیان اولیه به خاطر ظلم و ستم خود رومیان، که قبلا مشترک و دشمن مسیح بودند، مهاجرت کرده و به ارمنستان و سایر مناطق ایران آمده بودند. به جز دخالت ایران و روم، گاه نیز در خود ارمنستان فرمانروایی پیدا می شد که چون قدرت و شوکت می یافت ادعای استقلال می کرد، نظیر تیگران که به تیگران کبیر مشهور است. در سراسر دوران اشکانی، ایران و روم با یکدیگر بر سر ارمنستان میجنگیدند. حاکمان ان نیز بنابر مصلحت ، گاه با این و گاه با آن متحد می شدند. چنان که خواندید، حتی یک بار مقرر شد حاکم این سرزمین را شاه ایران انتخاب کند، اما تاج شاهی را امپراتور روم بر سر او بگذارد، اما بعدها طرفین این قرار را نقض کردند و جنگ از سر گرفته شد. جنگهای ایران و ارمنستان در تمام دوران ساسانی نیز ادامه داشت؛ البته در اواخر این دوران، به علت ضعف و فتور ساسانیان، ارمنستان عملا از ایران جدا شده بود. سکه‌های یافت شده ای که توسط حاکمان آنجا ضرب شده است، بیانگر این نکته اسـت که حاکمان ارمنستان اغلب ایرانی بوده اند.
آیا سختترین شکست ایران در دورۀ ساسانی مربوط به هیاطله است؟
در میان پادشاهان ساسانی، فیروز سختترین شکستها را از اقوامی (= هونهای سفید) خورد که در مرزهای شرقی ایران میزیستند. هیاطله یا هفتالی ها اقوامی بودند که با هجوم های مکرر خود به داخل مرزهای ایران آسایش را از مردم می گرفتند؛ آنان را می کشتند و اموالشان را غارت می کردند. فیروز نیز به ناچار مکرر با آنها می جنگید؛ اما در یکی از جنگها شکست خورد و خود و اطرافیانش به چنگ فرمانده دشمن به نام اخشنواز افتادند. اخشنواز در قبال دریافت مبلغی بسیار گزاف حاضر شد، فیروز را آزاد کند. بنابراین پسر او قباد را گروگان گرفت تا شاه به وعدۀ خود عمل کند. فیروز را می توان بدشانسی ترین شاه ساسانی دانست، چون نه تنها بین دو دشمن، (یکی هیاطله در شرق و دیگری رومیها در غرب) قرار گرفته بود بلکه با یک قحطی ۷ ساله نیز روبهرو شد که کار را بر او سخت تر کرد. برای سرزمینی مانند ایران، که از وفور رودخانه های پر اب
محروم است و کشاورزان ان مدام چشم به آسمان دارند، معلوم است که نباریدن باران، آن هم به مدت چند سال، چه وضعی برای مردم پیش خواهد آورد. در پی آن قحطی و خشکسالی بزرگ، فیروز ناچار شد از گرفتن مالیاتها صرفنظر کند و حتی غله هم در میان کشاورزان پخش کند. سرانجام همچون یورش های هیاطله ادامه داشت، فیروز دوباره لشکری فراهم کرد و به جنگ آنها رفت. این بار خودش کشته شد و بسیاری از اطرافیانش نیز به اسارت درآمدند. (اینجاست که می توان به ارزش کار خسرو انوشیروان در شکست سهمگین هیاطله که در سطور بعد به آن اشاره خواهیم کرد آگاه شد.) به هرحال یکی از فرماندهان ارتش به نام سوخرا سپاهی فراهم آورد و به سوی جنگ با اخشنواز حرکت یان یافت.
ارمنستان ,نیز ,فیروز ,هیاطله ,روم ,کند ,ایران و ,و به ,نیز به ,به ارمنستان ,یکی از
درباره این سایت